کاخ آپادانا شوش، نمونه ای کامل از معماری پارسی ایرانی به همراه نقشه کامل و پلان

معرفی کاخ آپادانا در شهر باستانی شوش

کاخ آپادانا شوش در شهر باستانی و کهن شوش واقع شده است. شهر شوش در استان خوزستان یکی از قدیمی ترین سکونتگاه ها در جهان است که بناهای باستانی و کهن بسیاری از جمله کاخ آپادانا را در خود جای داده است. کاخ آپادانا یکی از جاذبه های تاریخی این شهر است که در محوطه قلعه شوش قرار گرفته است. آپادانا به بناهای باستانی با تالارهای ستون دار گفته می شود که نمونه آن در تخت جمشید نیز وجود دارد. محوطه تاریخی شوش مجموعه ای از آثار تاریخی است که آثاری چون کاخ شائور، کاخ آپادانا، دروازه‌ی شرقی، هدیش، شهر پانزدهم، روستای هخامنشی، مسجد جامع شوش و مجموعه‌ی بناهای تاریخی دوران اسلامی، قلعه‌ی فرانسوی‌ها و تپه‌های آکروپول در آن قرار گرفته اند.

کاخ آپادانا شوش در حفاری هایی که در سال های 1311 تا 1314 در شوش انجام شد از زیر خاک بیرون آورده شد. حدود 70 سال بعد این کاخ به شماره 3981 در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد. در سال 2015 نیز کاخ آپادانا به ثبت جهانی رسید.

کاخ آپادانا شوش به دستور داریوش بزرگ، پادشاه هخامنشی، در قرن ششم پیش از میلاد، بر روی بقایای تمدن عیلامی ها بنا شده است. تمدن عیلامی ها در شوش جزو اولین تمدن های شناخته شده جهان هستند که این موضوع به اهمیت تاریخی شوش می افزاید. این کاخ در واقع کاخ زمستانی پادشاهان هخامنشی بوده که واحد های مختلفی از جمله تالار بار عام، حرم سرا، دروازه و کاخ پذیرایی و سه حیاط مرکزی داشته است.

معماری کاخ آپادانا و عناصر تزئینی

معماری کاخ آپادانا در مساحت بیش از ده هزار متر انجام شده است. طرح اصلی کاخ بنایی کوشک مانند است که با 3 ایوان ستون دار در جبهه شمالی، غربی و شرقی ساخته شده است. این بارگاه توسط اردشیر دوم تجدید بنا شده است.

از مهمترین بخش های این بنا می توان به تالار بار عام آن اشاره کرد. این تالار مریع شکل حدود 3500 متر مربع از مساحت کاخ را تشکیل می دهد. تالار کاخ آپادانا 36 ستون دارد که هر کدام حدود 20 متر ارتفاع دارند. سر ستون ها به شکل کله گاوی ساخته شده است و هر کدام از ایوان ها دو ردیف ستون 6 تایی دارند.

علاوه بر تالار بار عام، این کاخ حرم سرا، دروازه، کاخ پذیرایی و سه حیاط مرکزی دارد. طبق آنچه باستان شناسان دریافته اند، دیوارهای داخلی کاخ با آجر لعابدار پوشیده شده بودند. این آجرهای لعابدار با طرح های سپاه جاودان، شیر بالدار و نقش گل نیلوفر  آبی مزین بوده اند.

نکته شگرفی که در معماری کاخ آپادانا می توان به آن توجه کرد وجود سکویی است که تمام کاخ آپادانا روی آن بنا شده است.

پیش از پرداختن به سکوی کاخ آپادانا، باید بدانید که کاخ های ساخته شده در تخت جمشید، روی صفحه ای از جنس سنگ قرار گرفته اند که به سکوی رحمت شهرت دارند. اما مسطح و هموار کردن صفحه ای که کاخ آپادانا روی آن ساخته شده است با مساحت بیش از 10 هکتار، کاری عظیم و سنگین بوده است. در این مجموعه صفحه طبیعی سکوی رحمت وجود نداشته و این سکوی مصنوعی عظیم شاهکار هنر معماری دوران هخامنشی است.

همچنین تمامی کانال کشی ها و زیرسازی های بنا بر روی این صخره انجام شده که هنر استادان معمار و سازندگان این بنای عظیم را به ما یادآور می شود.

پس از مسطح سازی سطح زیرین، به نظر می رسد که پی عمارت کاخ آپادانا با استفاده از خشت خام ساخته شده است. از کلیه مجموعه کاخ آپادانا شوش، حدود 110 اتاق و تالار کشف شده است.

این بنا در سبک معماری پارسی ساخته شده است که اولین سبک از سبک های معماری ایرانی به شمار می آید. از ویژگی های سبک معماری پارسی که در مجموعه کاخ آپادانا دیده می شود می توان به موارد زیر اشاره کرد:

-درون گرایی

-دیوارهای جدا کننده با خشت

- قراردادن ستون ها در بیشترین فاصله ممکن و با ارتفاعی چشمگیر

-استفاده از تزیینات در سرستون ها

 -آرایش فضاهای درونی باکاشی لعاب دار

-استفاده از کف سازی و مسطح سازی سطح زیرین

پلان و نقشه کاخ آپادانا