معماری پیش از تاریخ (11600 تا 3500 سال قبل از میلاد مسیح)

باستان شناسان همواره در کوشش هستند تا مبدا تاریخ بشر را کشف کنند. آثار معماری پیش از تاریخ که توسط انسان ساخته شده است، بسیارند. از جمله شهر هایی که بر روی تپه ها و با گل ساخته شده اند، سازه هایی که با سنگ های عظیم ساخته شده اند و ساختار های پازل مانندی که هنوز هم در حال کشف و رازگشایی هستند. سازه هایی همچون استوهیج، غارهای صخره ای در آمریکا، غارهای لاسکو در فرانسه و دیگر سکونتگاه هایی که در مرور زمان گم شده اند نشانگر طلوع معماری در بشریت هستند.

معماران پیش از تاریخ، زمین ها و سنگ ها را به فرم های هندسی در می آوردند و سپس شروع با ساخت و ساز می کردند. باستان شناسان و تاریخدانان گمان می کنند که انسان های نخستین با دیدن خورشید، ماه و اجرام آسمانی آن ها را همچون بهشت می پنداشتند و سعی می کردند که سکونتگاه های خود را به آن ها شبیه کنند. بنابراین دانشمندان مبنای اینکه دایره به معماری پیش از باستان حاکم شده است را ماه و خورشید می دانند و احتمال می دهند که منشا آن به اصول زیبایی شناسی بر می گردد.

سایت های پیشاتاریخی که در ترکیه، انگلیس، ایران و دیگر نقاط دنیا وجود دارند نشانگر وجود تمدنی سازمان یافته و جامع هستند که در برخی از آن ها اصول شهرسازی منحصر به فرد و حتی سیستم فاضلابی و محیط زیستی وجود دارد. 

اولین آثار معماری انسان ها مربوط به غار ها که پناهگاه انسان به شمار می رفت می شود. در واقع اولین آثار هنری به جا مانده از انسان نیز از همین غارها به دست آمده است. غارها اولین فضاهای مسکونی انسان های اولیه به شمار می روند. آثار هنری که از انسان های اولیه و دوران دیرینه سنگی باقی مانده است معمولا در اعماق غار وجود دارد، جایی که انسان اولیه احساس آرامش و امنیت می کرده است. غار آلتامیرا در اسپانیا و غار لاسکوا در جنوب فرانسه از مهمترین مکان هایی هستند که تا کنون آثار دیرینه سنگی در آن کشف شده است.

معماری پیش از تاریخ فقط به دوران دیرینه سنگی محدود نمی شود. پس از این دوران، به دوران میان سنگی در سال های 8000 تا 3000 سال قبل از میلاد می رسیم. در این دوران بر اساس تحلیل های باستان شناسان زندگی انسان جمعی می شود و به صورت جمعی در غارها زندگی می کنند. 

پس از دوران میان سنگی به عصر نوسنگی پا می گذاریم. در این عصر خط اختراع شده و انسان شروع به تاثیر گذاری بر محیط زیست می کند. کشاورزی و پرورش دام آغاز می شود و با حل شدن نیاز غذایی انسان به فکر ساخت خانه می افتد. در این نقطه معماری انسانی آغاز می شود و شاهد آثار انسان در طبیعت هستیم. کهن ترین منطقه ای که بشر در آن به ساخت و ساز پرداخت خاورمیانه است. از مناطق باستانی خاورمیانه می توان به تپه سیلک کاشان، منطقه چاتال هویوک در آناتولی ترکیه، و اریحا در اردن اشاره کرد. این مناطق در واقع اولین سکونت گاه های انسان هستند و زندگی و تمدن و معماری از این مناطق آغاز شده است.