طراحی بیمارستان و ریز فضاهای بیمارستان | چطور یک بیمارستان طراحی کنیم

بیمارستان یکی از پیچیده ترین فضاهای شهری است که ممکن است طراحان در طراحی آن با مشکلات متعددی مواجه شوند. در طراحی فضای بیمارستان باید ریز فضاهای زیادی را در نظر گرفت و علاوه بر در نظر گرفتن نیاز های کنونی، برخی آینده نگری ها را نیز انجام داد. در این مقاله سعی کرده ایم تا با توضیح المان های لازم برای طراحی بیمارستان و باز کردن ریز فضاهایی که باید در بیمارستان وجود داشته باشد شما را در این پروسه راهنمایی کنیم.

تاریخچه بیمارستان ها در ایران

پزشكي يكي از پر سابقه ترين نهادهاي اجتماعي – فرهنگي است كه به علت پيوستگي و قرابت آن با حيات انساني از پديده هايي است كه انسان به طور مستقيم با آن در تماس مي‌باشد. تاريخ بيمارستان با تاريخ پزشكي در هم آميخته و در حقيقت رشد و پيشرفت بيمارستان متاثر از پيشرفت و توسعه روز افزون دانش و تكنولوژي پزشكي است.

آريايي هاي قديم بهداشت و پيشگيري از بيماري ها را بوسيله روش هاي خاص خود در صدر وظايف خويش مي شناختند. آريايي ها در دستگاه حكومتي و دسته ها و اقوام كشور، مقررات و فرمانهاي درست پزشكي و بهداشتي داشتند.

به استناد نوشته هاي به جاي مانده اوستايي پنج دسته از پزشكان در زمان هاي پيش در ايران باستان شناخته شده‌اند كه از نظر وظيفه و كيفيت كار و تخصص كاملا از هم تميز داده شده‌اند: آشو پزشک، داد پزشک، ارور پزشک، کارد پزشک و مانتره پزشک.

در زمان ساسانيان دانشگاه جندي نيشابور پايه گذاري گرديد و در بيمارستان مشهور جندي شاپور، پزشكان با روش هاي پزشكي به مداواي بيماران و تدريس طب و تحقيق مي پرداختند.

معرفی ریز فضاهای بیمارستان به همراه متراژ

اطلاع و دانش از ریز فضاهای یک بیمارستان امری ضروری برای طراحی بیمارستان است. به همین منظور در ادامه ریز فضاهای ضروری برای یک بیمارستان با زیربنای 6000 متر مربع لحاظ شده است. این ریز فضاها شامل بخش های پزشکی بیمارستان از جمله بخش ارتوپد، چشم پزشکی، کودکان، ورودی، زنان، دندان پزشکی، مغز و اعصاب و قلب است. پس از معرفی ریز فضاهای بیمارستان به معرفی ریز فضاهای درمانگاه بیمارستان می پزدازیم و در آخر بخش اداری بیمارستان معرفی خواهد شد.

ریز فضاهای قسمت ارتوپد بیمارستان:

1 لابی مشترک با چشم پزشکی     3/5×6=21

2 پذیرش مشترک با چشم پزشکی  3×3/5=11

3 اتاق معاینه                             2/5×3=7/5

4 اورتوپدی                              2/5× 6=15

5  جراحی                                2×3/5=7

ریز فضاهای قسمت چشم پزشکی:

1 معاینه                                  4×3=12

2 چشم پزشکی                          3/5×4/5=16

3 چشم پزشکی                          5×4/5= m² 22/5

4 پذیرش                                  3×3/5= m² 11

ریز فضاهای قسمت کودکان:

1 پذیرش                             2/5×1/5=4

2 لابی                                7×3=21

3 اتاق معاینه                        3/5×2/7=10

4 معاینه                              3/5×3=11

5 کودکان                            4/5×3/5=16

6 انبار مرکزی                     (2×5/5)3=33

ریز فضاهای قسمت ورودی:

1 پذیرش                             3×4/5=13/5

2 آرشیو کامپیوتر                  6×7/5=45

3 اتاق نظافت                        1/5×2=3

4 خدمات                             (1/3×2/5)5=16/5

5 انتظار                              6×6=36

ریز فضاهای قسمت زنان:

1 اتاق معاینه                     (3×3)2=18

2 اتاق زنان                       4×3=12

3 پذیرش                           3×3=9

ریز فضاهای دندان پزشکی:

1 دندان پزشکی                  (4×6/5)2=52

2 پذیرش                           3/5×4/5=16

3 تاریک خانه                    3×3=9

ریز فضاهای قسمت مغزواعصاب:

1 لابی و پذیرش                 5/5×3/5=19/5

2 مغزواعصاب                  3×4=12

3 نوارمغز                         3×3/5=11

ریز فضاهای قسمت قلب:

1 لابی                           5×4/5=22/5

2 پذیرش                        2×1/5=3

3 قلب                            5/5×3=16/5

4 جراحی داخلی              4×5=20

متراژ کل فضاهای در نظر گرفته شده بیمارستان: 885 متر مربع

 

ریز فضاهای قسمت درمانگاه:

داروخانه                           3/9×28/4707/3

پذیرش ورودی                   3/1×5/9=18/30

مددکار                             2/9× 2/3= 6/67

مدارک پزشکی                  3/9× 7/4= 28/86

مرکز رایانه                      3/9×3=11/7        

پزشک داخلی                    ( 3/9×3)2=23/4         

نوار قلب                          2/1× 2/8=5/88

پزشک جراحی                  3× 4/7= 14/1       

پزشک زنان                      3/3×4/2 =13/86

ژینکولوژی                       3×3=9

توالت                               1/7×3=5/1

پزشک کودکان                  3× 4/1=12/3  

پذیرش                            2/6×7= 18/2

تمیز                               2/6×2/1= 5/46

کثیف                              2/6×2/5=6/5

توالت کادر                       2/6×1/1= 2/86

توالت معلولین                  2/6×2= 5/2

توالت مردانه                   1/3×2/3= 2/99

توالت زنانه                     1/3× 2/3=2/99

تزریقات                         ( 1/5× 2/2)2=6/6

پذیرش                           3/2× 2/7=8/64     

راهروودرمانگاه               2/5× 12/5=31/25

راهرو                           1/5× 23= 34/5

پیش ورودی                    2×2/5=5

ورودی                           6/4×5=32

متراژ کل فضاهای در نظر گرفته شده درمانگاه: 340 متر مربع

 

ریز فضاهای قسمت اداری:

حسابداری                        3/9×7/7=30

دبیرخانه                          2/8×2/4= 6/72

منشی                              3×2/3=6/9

رئیس بیمارستان                3/9×5/8=22/62

مدیر بیمارستان                 3/9×2/9=11/31

کارگزینی                        3/9×2/9=11/31

مدیر پرستاری                  3/9×2/9=11/31

امور اداری                      3/9×2/9=11/31

آبدارخانه                         2/1×2/6=5/46

بایگانی                           1/7×2/6=4/42

توالت                             ( 1/5×2)×3=9

دوش                              1/1× 1/7= 1/87

توالت                             1/7×1/7=2/89

دوش                              1/6×1/1=1/87

انبارلوازم تحریر               1/5×2/8=4/2

چاپ وتکثیر                     2/8×1/5=4/2

رختکن درمانی زنان              ² m28/99

رختکن درمانی مردان            ² m18/44

راهرو                                1/5×21/5

راهرو                                1/5×17/5

متراژ کل فضاهای در نظر گرفته شده فضای اداری:251 متر مربع

ریز فضاهای قسمت اورژانس:

متراژ کل فضاهای در نظر گرفته شده در فضای اورژانس: 283 متر مربع

اتاق جراحی                    5/7×3/7= 21

رادیولوژی واسکراپ        2/3×3/6=8/3

بستری 2تخته                  ( 3/2×5/8) 2=37

توالت بیمار                     (2× 1/3)2=5/2

داروتمیز                         1/5×2/7=4

اتاق پرستاری                   2/7×2/3=6/2

معاینه                             3/5×3/1=10/8

پزشک کشیک                  2/6×3/5=9/1

توالت                             (1/2×2/7)2=6/5

پذیرش                            4×1/9=7/6

تجهیزات                         2×1/7=3/4

نظافت                            1× 2/2= 2/2

تجدیدحیات قلبی                 5/6×3=16/8

کابین مسدومین                  5/7×4/3=24/5

مسمومین                         3/2× 2/2=7

کثیف                              3/2×2=6/4

دوش                              (2/4×1/2)4=11/5

گچ گیری                          4/3×3/1=13/3

انبار گچ                           4/3×3/1=13/3

استریل فرعی                    1/7×3=5/1

راهرو                             2/2×13=28/6

راهرو                             2/5×13=32/5

راهرو                             2/2×5=11

ریز فضاهای آزمایشگاه:

متراژ کل فضاهای در نظر گرفته شده آزمایشگاه: 123 متر مربع

میکروبیولوژی                2/9×4/9=14/21

استریل                          2/9×3/2=9/28

انبارمواد                        2/9×1/7=5

رختکن                          2/9×2/2=6/38

سرپرست آزمایشگاه          2/9×2/5=7/3

آزمایشگاه خون                5/5×5/8=31/9

تحویل نمونه                    2/5×3/2=8

نمونه گیری                     (2×2)2=8

توالت نمونه                     (1/2×2/2)2=5/3

نظافت                            0/9×1/4=1/3

پذیرش                            5/9×2/9=17/11

راهرو                            7/5×1/2=9

ریز فضاهای بخش بستری داخلی و زنان:

متراژ کل در نظر گرفته شده برای بخش بستری داخلی و زنان: 889 متر مربع

نمازخانه                           5/10×5/6=28/5

بستری 4تخته                     5/1×6/3=32/1

بستری 4تخته                     5/1×5/8=29/5

خدمات                              5/1×5/2=27

بستری 2تخته                     5/1×3/2=16/3

بستری 2 تخته                    5/1×3/2=16/3

بستری 4 تخته                    (5/1×5/8)3=88/5

اتاق روز                           (4/5×3/1)2=27/9

نظافت                               (3×1/7)2=10/2

بستری 4 تخته                     (5/1×5/8)3=88/5

خدمات                               (5/3×5/1)=27

بستری 2تخته                       5/1×3/1=15/8

کار پرستار                          5/1×3/5=17/8

کارپرستاروبستری6تخته کودکان5/1×5/8=29/5

بستری6تخته کودکان              5/1×5/8=29/5

خدمات                                6×6/4=738/5

تجهیزات                             6/4×2/3=14/7

معاینه                           6/4×3/5=22/4

ملحفه                            6/4×2/7=17/3

ایستگاه پرستاری             6/4×4=25/6

کارتمیز                         6/4×2=12/8

سرویس                         6/4×3=19/2

آبدارخانه                        6/4×3=19/2

خدمات                           6/4×4/5=29

راهرو                           2(2/2× 47)=206

ریز فضاهای رختشویخانه:

متراژ کل فضاهای در نظر گرفته شده برای رختشویخانه: 118 متر مربع

رختشویخانه                  10/4×6=62/5     

شستوشوی عفونی           2/4×3/1=7/5              

توالت                           (1/8×1/3)2=4/7

مسئول رختشویخانه         2/5×2/6=6/5

انبار                            2/5×1/3=3/3

ترولی                          2/5×1/8=4/5

تحویل پارچه                  1/7×2/7=5        

انبارپارچه                     2/7×2/6=7

خیاطی                         2/7×1/2=3/2

راهرو                         2/3×6=14

ریزفضاهای انبارها:

متراژ کل فضاهای در نظر گرفته شده برای انبارها: 117 متر مربع

انبار دارو                        3/2×4=12/8

انبار کالا                         2/8×4=11/2

انبار عمومی                     2/8×4=11/2

انبار خواروبار                  2/8×4=11/2

انبار وسایل برقی               1/8×4/5=8/1

مسئول انبار                      1/8×2/2=4

گازهای قلبی                     1/9×1/9=3/6

سردخانه زیر صفر             1/9×1/9=3/6

سردخانه بالای صفر           1/9×1/9=3/6

سردخانه سبزیجات             1/9×1/9=3/6

کمر                                1/9×2/2=4/2

انبار متفرقه                      1/9×2/8=5/3

توالت                              1/9×1/4=2/7

نظافت                             1/9×1/7=3/2

راهرو                             1/5×19/5=29/3

ریز فضاهای آشپزخانه و رستوران

متراژ کل فضاهای در نظر گرفته شده برای آَشپزخانه و رستوران: 217 متر

آماده سازی                      8/2×4/5=37

آماده سازی                      1/5×5/5=8/2

توالت                             1/3×2/6=3/4

نظافت                            1/9×2/6=5

ترولی                            2/4×2/6=6/2

اتاق برق                         3/3×2/5=8/3  

توالت                             (3/3×1/2)2=8

رستوران                         5/2×9=46/8

سلف سرویس                    4/2×3/4=14/3

ظرفشویی                         4/2×2/5=10/5

سرپرست                         2/5×2/2=5/5

غذای رژیمی                    2/5×2/5=6/25

کباب پز                          2/5× 2/4=6

انبار روزانه                     2/5×2/2= 5/5

راهرو                            6×7=42

ورودی                           2/5×2/2=5/5

ریز فضاهای آی سی یو:

متراژ کل فضاهای در نظر گرفته شده برای آی سی یو: 103 متر مربع

مراقبت از بیمار               5/6×8/4=47

کابین ایزوله                    2/8×3/4=9/5

راهرو                           2/2×3=6/6

کثیف                             2/4×3/2=8

دارو تمیز                       3/3×1/9=6/3

ایستگاه پرستاری              3/3×3=10

توالت و...                       3/2×2/3=8

راهرو                            3/3×2/1=7

ریز فضاهای بخش جراحی:

متراژ کل فضاهای بخش جراحی: 410 متر مربع

اتاق جلسات                     3/9×3=11/7

تجهیزات                         3×2/1=6/3

جمع آوری ابزارجراحی      3×2/4=7/2

کثیف                              2×2=4

نظافت                             2×1/2=1/4

استراحت                         (2×3/5)2=14

انبار گچ                           (2×2/8)=5/6

اسکراپ                          (2×2/8)=5/6

استریل فرعی                    2/8×6=16/8          

تمیز                                2/1×2/4=5             

ایستگاه پرستاری                2/4×2/8=6/7

ریکاوری                         4/9× 3/7=18/1

سرپرست بیهوشی               3/9×2/7=10/5

ادیولوژی                          1×2/7=3

سرپرست بخش                   2/6×3/7=9/6

خدمات                             9/5×4/9=46/5

ضدعفونی برانکارد           1/5×2/3=3/5

راهرو                            3×5/5=16/5

اتاق کنترل                       1/5×4/25=6/3

راهرو                            2/8×16=44/8

فضای آمادگی بیمار           3/3×3/3=11

راهرو                            2/5×11/5=29

راهرو                            2/5×14=35

راهرو                            2/5×5=12/5

ریز فضاهای بخش استریل مرکزی:

مساحت کل فضاهای در نظر گرفته شده برای بخش استریل مرکزی: 83 متر مربع

شستشو                         3/1×4/5=14

انبار استریل                   3/2×6/5=20

سرویس وخدمات             3/1×4/8=15

خدمات وسرپرست           4/5×5/4=24

تحویل                           1/5×3/4=5/1

تعویض روپوش              2/8×2=5/6

ریزفضاهای بخش رادیولوژی:

مساحت کل در نظر گرفته شده برای بخش رادیولوژی: 100 متر مربع

کثیف                              3/3×1/2=4

تعویض روپوش                 (2/2×1/2)3=7/8

انبار فیلم                          1/4×2/2=3

اتاق روشن                       2/1×2/7=5/6

اتاق تاریک                       3/3×2/7=8/9

اتاق فلئورسکوپی                5/8×4/8=27/8

توالت                               1/9×1/5=3

اتاق رادیولوگ                   2/2×2/2=5

رختکن                             (1/2×0/8)2=1/9

رادیولوژی                        1/5×1/8=2/7

پذیرش                             2×6=12

راهرو                              2×4/5=9

راهرو                              1×7/5=7/5

ریز فضاهای بخش رختکن:

مساحت کل در نظر گرفته شده برای ریز فضاهای بخش رختکن: 59 متر مربع

رختکن                          5/9×5/6=33

سردخانه زباله                 2×2/2=4/4

توالت                            1/3×1/9=2/5

امور دفتری                     2/8×1/3=3/6

مرگ                             3×4/6=13/8

ریز فضاهای بخش زایمان:

مساحت کل در نظر گرفته شده برای فضاهای زایمان: 203 متر مربع

زایمان دو تخته               5/9×4/9=29

استریل واسکراپ            (1/9×2/3)2=8/8

تجهیزات                       2/2×3/8=8/5

کثیف                            1/7×3/4=6

نظافت                          1/7×1/4=2/4

کنترل                           1/7×2=3/4

معاینه                           3/7×2/7=10

رختکن                         3/4×5=17

سرویس                         2×3=6

اتاق 2 تخته                    2/8×4=11/2

استراحت                       2/9×2/9=8/4

استراحت                       2/9×2/7=7/8

راهرو                          2× 16=32

پرستاری                       6/5×4/5=29

ریکاوری                       4×2=8

توالت                            1/5×1/3=2

دارو تمیز                       2/7×1/5=4